Аляксандр: «Адказваю на рэдкія званкі, чытаю навіны, гляджу YouTube»

Пасада: спецыяліст аддзела продажаў

Заробак: 1300 рублёў

Ужо дзевяць гадоў Аляксандр працуе ў невялікай кампаніі, якая гандлюе паперай для друкарняў. Пасада гучыць прывабна — «вядучы спецыяліст аддзела продажаў». І абавязкаў на беларуса ўсклалі нямала: ён павінен адказваць на званкі, афармляць замовы, камплектаваць адгрузкі, займацца лагістыкай. Але апошнім часам на ўсё гэта ідзе максімум гадзіна-паўтары, усю астатнюю частку працоўнага дня Аляксандр вольны.

— Я прыходжу на працу ў 8:30, сыходжу а пятай ці ў пачатку шостай. Сяджу на месцы, адказваю на рэдкія званкі. Збольшага проста гляджу YouTube ці чытаю навіны. Фірма ў нас невялікая, я ў кабінеце адзін, займаюся сваімі справамі.

Аляксандр тлумачыць: з пачаткам пандэміі попыт на паперу ўсё меншаў і меншаў. Людзі пачалі працаваць аддалена, дробныя друкарні зачыняліся. Апошні пакет санкцый моцна ўдарыў па рынку паліграфіі, таму зараз яго фірме проста няма чым папаўняць склад, прадаюцца рэшткі. Калі раней адгрузкі былі двойчы ў дзень, то зараз — раз у тыдзень.

— Можа, вы закрыецеся ў бліжэйшы час?

— Не думаю, кампанія працуе ўжо больш за 15 гадоў. Шмат было розных крызісаў, усе перажывалі. І гэты таксама перажывём.

— А ці не было размоў пра тое, што вас трэба скарачаць?

— Я ў гэтай кампаніі працую з 2013 года, ніколі пытанняў да мяне не ўзнікала, дырэктар разумее, што адбываецца. Ён тут часта бывае, усё выдатна бачыць. Падтрымлівае маё захапленне фатаграфіяй: я магу сядзець і акурат на месцы здымкі апрацоўваць.

— Не сумна вам?

— Перыядычна бывае, але нячаста, я знаходжу чым заняцца. Хоць, шчыра кажучы, працаваць прывык актыўней. Чым больш працуеш, тым хутчэй час праходзіць.

— Зарплата задавальняе? Не хочаце што-небудзь памяняць?

— Я атрымліваю фіксаваную суму — 1300 рублёў. Калі продажаў было шмат, то зарабляў больш, але ўжо даўно ўсё ідзе на спад, таму аплата не мяняецца. Хацелася б, канешне, больш працы, але я ніяк не магу паўплываць на гэтую сітуацыю. Займацца абзвонам у пошуках новых контрагентаў зараз немэтазгодна. Пра нас і так усе ведаюць, да таго ж на складзе няшмат пазіцый, няма чаго прадаваць. Таму я проста працую ў спакойным рэжыме.

Міхаіл: «Пару гадзін папрацую і іду дадому»

Пасада: электраманцёр

Заробак: 800—900 рублёў

Міхаіл больш за пяць гадоў працуе ў дзяржарганізацыі, якая займаецца абслугоўваннем ахоўнай сігналізацыі. За кожным супрацоўнікам замацаваны пэўныя ўчасткі — з банкамі, офісамі і крамамі. Мужчына павінен сачыць за тым, каб сігналізацыя на аб’ектах дзейнічала без збояў, і своечасова ліквідаваць непаладкі, калі яны ўзнікаюць.

Паводле папер працоўны дзень у Міхаіла стандартны — з 9 да 6, але столькі мінчанін не працаваў ужо даўно.

— Я прыязджаю на працу, прысутнічаю на нарадзе. Калі ўзнікае няспраўнасць, іду з ёй разбірацца, але такое бывае рэдка. Звычайна днём мы проста ездзім па аб’ектах і праводзім «планавае абслугоўванне». Гэта робіцца з дапамогай адмысловага ключа — як ад дамафонных дзвярэй. Паколькі аб’екты адны і тыя ж, у мяне ёсць дамоўленасці з працаўнікамі. Я тэлефаную, напрыклад, загадчыцы крамы, каб яна за мяне гэты ключ прыклала днём і вечарам, як быццам я быў на аб’екце. А сам іду дадому.

— Гэта значыць, хітрыць даводзіцца?

— Даводзіцца. Але я думаю, што начальства наша прыкладна ўяўляе, як усё гэта адбываецца. Гэта робіцца з яго маўклівай згоды.

— А калі проста ўзяць і скараціць вас, што думаеце?

— У нас не так шмат людзей, каб мяне скарачаць. Часам нешта як-ніяк псуецца, і гэтым мусіць хтосьці займацца. Мне здаецца, чалавек на гэтай пасадзе ўсё ж такі патрэбны.

— А чым займаецеся, пакуль усе астатнія працуюць?

— Раней я сумяшчаў гэтую працу з іншай, дыстанцыйнай занятасцю, да гэтага вучыўся. Цяпер падпрацоўкі ў мяне не стала, таму планую звальняцца і шукаць паўнавартасную працу ў сферы IT. У гэтай арганізацыі кар’ернага росту, зразумела, няма ніякага. Хутчэй гэта можа быць часовае рашэнне ці варыянт для сумяшчэння з чымсьці яшчэ. У якасці асноўнай працы мяне гэты варыянт ужо не задавальняе. 

Іван: «Вучу англійскую, хаджу падчас працы ў спартзалу»

Пасада: сістэмны адміністратар

Заробак: 800 рублёў

Івану 20, два гады таму ён прыйшоў у дзяржустанову на пасаду сістэмнага адміністратара. Быў шчыра рады таму, што знайшоў месца без профільнай адукацыі, і энергічна ўзяўся за справу.

— Да мяне тут доўга не было спецыяліста, таму ўся тэхніка знаходзілася ў безнадзейным стане, палова камп’ютараў былі няспраўныя. Месяцы тры я выдаткаваў на тое, каб усё паправіць і наладзіць лакальную сетку. Прычым стараўся шукаць аптымальныя варыянты, каб усё працавала як мага даўжэй без паломак.

У апошні год тэхніка ў арганізацыі не дае збояў, а Івану на працы зараз займацца насамрэч няма чым.

— У мяне працоўны дзень пачынаецца а 14-й і заканчваецца ў 21. Прыходжу ў офіс, уключаю камп’ютар, гляджу, ці ёсць якія-небудзь заяўкі. Часцей за ўсё іх няма — у тыдзень можа быць максімум дзве.

— І што вы робіце?

— Сяджу ў тэлефоне, чытаю навіны пра тое, што ў свеце робіцца. Магу пагутарыць з калегам, які са мной у кабінеце. У яго працы крыху больш, але ўсё роўна паспявае паразмаўляць. Яшчэ я хаджу ў спартзалу прама падчас працы — у нас вялікі спартыўны цэнтр, усё побач. Трохі вывучаю англійскую, гадзіну-дзве ў дзень. Думаю знайсці якія-небудзь курсы па праграмаванні, але пакуль не вырашыў, што канкрэтна хачу вывучаць.

— А час цягнецца?

— Так, вельмі. Калі праца ёсць, вядома, час пралятае хутчэй і цікавей. Насамрэч я люблю працаваць, мне падабаецца важдацца з тэхнікай. Калі раптам прыходзіць заяўка, я проста на сёмым небе ад шчасця! Магу нават затрымацца ў гэты дзень на працы, пакуль усё не папраўлю.

— Начальства ў курсе таго, што вы амаль нічым не занятыя?

— Думаю, так. Начальнік часам заходзіць, мы з ім маем зносіны. Ён бачыць, што ўся тэхніка працуе, а што яшчэ з мяне ўзяць? Я просты сістэмны адміністратар, а тут больш спецыялісты па спорце працуюць, я з гэтым ніяк не звязаны, дапамагчы нічым не магу.

— Не напружвае гэтая сітуацыя?

— Першым часам напружвала, але потым я зразумеў, што я спачатку надта добра зрабіў сваю працу. Цяпер я гэтым нават ганаруся. Думаю, яшчэ год папрацую для досведу, а потым буду шукаць цікавейшую арганізацыю, — дзеліцца планамі Іван.

Наталля: «Раблю выгляд, што працую, чакаю, калі звольняць»

Пасада: гейм-дызайнер

Заробак: 1300 рублёў

У сваёй кампаніі Наталля працуе ўжо амаль два гады, яна — дызайнер узроўняў для мабільных гульняў. Прыходзіць у офіс да 9, сыходзіць а шостай. Амаль увесь дзень займаецца сваімі справамі: малюе, чытае кнігі, глядзіць відэа, сёрфіць у інтэрнэце. Калі на гарызонце з’яўляецца нехта з начальства, імітуе бурную дзейнасць.

Да працы ў такім рэжыме Наталля прыйшла паўгода таму. Кажа, што спачатку ўзялася за свае абавязкі з энтузіязмам, але энергія хутка знікла.

— Звычайна пасля працаўладкавання я працую з задавальненнем. Гатова вывучаць усё новае і выкладвацца на 100%, нават больш. Але калі ты разумееш, што гэтага ніхто не заўважае, ніхто цябе не ўхваліць, не падвысіць заробак, цікавасць хутка знікае. Першы год я працавала, амаль ні на што не адцягваючы ўвагу. А потым стала рабіць усё менш і менш. І вось прыйшла да таго, што займаюся сваімі абавязкамі максімум гадзіну ў дзень.

Наогул, дызайнеры ў гэтай кампаніі маюць норму: трэба стварыць па 4—5 узроўняў кожны дзень, ці 80 у месяц. Па словах Наталлі, у першы год яе працы гэтыя вынікі фіксаваліся, а цяпер — чамусьці не.

— Цяпер я раблю 1—2 узроўні ў дзень ці ніводнага. Проста капірую тое, што ўжо было створана раней, то-бок імітую працу.

— Не баіцеся таго, што вас папросяць пайсці?

— Не, таму што я сама ўжо тут не хачу працаваць. У мяне хутка заканчваецца кантракт, і я ў любым выпадку звольнюся. Заробак мне павысілі ўсяго адзін раз — з $400 да $500, а працую я ўжо два гады. Яшчэ мне не хапае зваротнай сувязі. Было б лепш, каб хаця б раз у пару месяцаў да мяне падыходзілі і казалі, што я раблю добра, хвалілі, паказвалі, да чаго трэба імкнуцца. А тут начальства, здаецца, само не ведае, чаго яно хоча, і ніяк з намі не ўзаемадзейнічае.

— І вы ўпэўнены, што знойдзеце іншую працу?

— Не ведаю, я пакуль не шукала. Жадаю пасля заканчэння кантракта ўзяць перапынак. Адпачыць ад працы, на якой я не працую, — смяецца дзяўчына. — Гучыць бязглузда, але гэта так. Мусіць, ужо ёсць нейкае выгаранне.

— А можа, і звальняцца не трэба? Нічога не робіце, а $500 атрымліваеце.

— Ужо нудна ад таго, што мне плацяць заробак, а я нічога не раблю. Цяпер я адчуваю сябе самазванцам, мне нават хочацца сказаць: «Не давайце мне заробак у гэтым месяцы, я яго не заслугоўваю». Але і працаваць сябе прымусіць не магу... Страціла цікавасць, няма жадання, таму звальняцца трэба.

Адкуль бяруцца лодары на працы?

Узнікае лагічнае пытанне: навошта кампаніям патрэбныя супрацоўнікі, якія лайдачаць на працы? Як гэта растлумачыць з пункту гледжання наймальніка? Гісторыі беларусаў каментуе псіхолаг і HR-кансультант Міла Ілагіна:

— Некаторыя думаюць, што нежаданне чалавека працаваць — гэта ў большасці выпадкаў следства той ці іншай памылкі кіраўнікоў. Недаглядзеў, прапусціў. Але артыкул выразна дэманструе, што гэта не заўжды так.

У першай гісторыі гультайства супрацоўніка (менеджара, які прадае паперу) хутчэй вынік пазіцыі чакання кіраўніка. Выкажу меркаванне, што хутка нешта зменіцца. Магчыма, кіраўніка спыняе ад размовы адсутнасць канкрэтных рашэнняў.

І гэта выбар вызначанага фармату карпаратыўнай культуры і жаданых стасункаў з супрацоўнікамі, а не вынік няправільна пабудаванай сістэмы матывацыі.

Другая і трэцяя гісторыі (работніка з тэхпадтрымкі і электраманцёра) у чымсьці падобныя. Я б сказала, што яны — пра выбар кіраўнікамі пэўнай мадэлі афармлення працоўных адносін. Абгрунтаваны гэты выбар ці не, вызначаецца фінансавай выгадай.

Збоку можа здавацца, што аддаць на аўтсорс працу сістэмнага адміністратара відавочна танней, чым трымаць на поўную стаўку чалавека, якому няма чым заняцца на працы. Але ці справядліва гэта з фінансавага пункта гледжання? А з пазіцыі бяспекі? Узяць таго ж электраманцёра: знайсці на здзельную аплату спецыяліста складана, хутчэй за ўсё, ніхто не прыйдзе працаваць за невялікія грошы. А свабодных фрылансераў ці індывідуальных прадпрымальнікаў па гэтым профілі няма. Паўстаўкі? Магчыма, гэта выйсце, але могуць быць свае нюансы.

На мой погляд, у гэтай сітуацыі «гультайства» супрацоўнікаў хутчэй вымушаная мера, чым памылка кіраўніка ў матывацыі.

А вось гісторыя дзяўчыны-гейм-дызайнера — класічны прыклад праліку кіраўніцтва (калі ў гэтай сітуацыі ўсё менавіта так, як апісана ў артыкуле). Калі начальнік махнуў рукой на супрацоўнікаў, не хоча займацца імі, ігнаруе як памылкі, так і дасягненні, не праяўляе ніякай цікавасці да схільнасцей людзей, іх мэт, работнікі могуць хутка страціць матывацыю. Трэба быць ідэйным ці вельмі правільным чалавекам, каб працягваць працаваць інтэнсіўна і з агеньчыкам. 

Часцей за ўсё памылкі з матывацыяй у працы закладзены або ў самой псіхалогіі кіраўніка (ён сам выгараў, напрыклад), або ў адсутнасці ведаў. Кіраўнік можа не разумець, што матывуе, акрамя грошай, не ведаць, як сістэмна выбудоўваць працу з матывацыяй персаналу, не разумець, як наймаць людзей, каб на наступных этапах менш часу надаваць матывацыі. У такіх кампаніях любы рана ці позна пачынае гультаяваць.

«Onlíner па-беларуску» у Telegram. Падпісвайцеся, каб не прапусціць нашы новыя тэксты на роднай мове

Ёсць пра што расказаць? Пішыце ў наш телэграм-бот. Гэта ананімна і хутка

Перадрук тэксту і фотаздымкаў Onlíner без дазволу рэдакцыі забаронены. ng@onliner.by